Đâm chồi trên đống tro tàn: Sự phân hóa tột cùng của thị trường ETF Altcoin

Tháng 11 năm 2025, thị trường tiền mã hóa Hoa Kỳ chứng kiến một cột mốc lịch sử — sau gần hai năm vận hành thành công ETF giao ngay Bitcoin và Ethereum, làn sóng ETF altcoin đầu tiên cuối cùng cũng được phê duyệt niêm yết.

Bốn ETF altcoin — Litecoin, XRP, Solana và Dogecoin — đã có số phận hoàn toàn trái ngược nhau. XRP và Solana cùng thu hút hơn 1,3 tỷ USD vốn tổ chức, trở thành những người chiến thắng tuyệt đối trên thị trường; trong khi Litecoin và Dogecoin lại bị lạnh nhạt hoàn toàn, tổng dòng vốn của hai bên thậm chí chưa tới 8 triệu USD.

Báo cáo này sẽ so sánh hiệu suất của bốn ETF altcoin, phân tích sâu tác động lan tỏa tới thị trường, đồng thời dự đoán các ETF tiếp theo sẽ vận động thị trường như thế nào.

Phần 1: Hai thái cực của bốn ETF lớn

XRP: Người chiến thắng lớn nhất trong các ETF altcoin

XRP là người chiến thắng không thể bàn cãi trong tháng 11. Tính đến ngày 27/11, tổng tài sản của sáu ETF XRP đạt 676 triệu USD, giữ kỷ lục không có ngày nào bị rút vốn kể từ khi lên sàn. Ngày 13/11, XRPC của Canary Capital ra mắt thu hút 245 triệu USD dòng vốn ròng, trở thành ETF mạnh nhất ngày đầu năm 2025. Sau đó, dòng tiền mỗi ngày đạt 15-25 triệu USD, ngày 24/11 Grayscale và Franklin Templeton gia nhập tiếp tục mang về thêm 164 triệu USD. Đặc biệt, trong tháng 11 đầy biến động, giá XRP tăng từ 2,08 USD lên 2,23 USD, tăng 7,2%, trở thành altcoin duy nhất tăng trưởng dương.

Bí quyết thành công của XRP gồm ba yếu tố:

• Sự rõ ràng về mặt pháp lý là then chốt: Tháng 8/2025, Ripple đạt thỏa thuận với SEC chỉ phải nộp phạt 125 triệu USD, dựa trên phán quyết của Thẩm phán Torres rằng “XRP trên thị trường thứ cấp không phải chứng khoán”, giúp các nhà đầu tư tổ chức yên tâm.
• Câu chuyện ứng dụng thực tiễn: RippleNet hợp tác với hơn 200 tổ chức tài chính, các tổ chức có thể quảng bá là “đầu tư hạ tầng tài chính” thay vì chỉ là đầu cơ.
• Cạnh tranh phí tạo lợi thế: Franklin với XRPZ miễn phí hoàn toàn cho 5 tỷ USD đầu tiên đến hết tháng 5/2026, tấn công trực diện vào mức phí 0,35% của Grayscale.

ETF giống như bộ khuếch đại, biến những ưu thế này thành dòng vốn tổ chức thực tế.

Solana: 600 triệu USD đổ vào nhưng giá giảm 29%

Sáu ETF Solana có tổng tài sản đạt 918 triệu USD, dòng vốn ròng cộng dồn 613 triệu USD, ngang ngửa với XRP. Nhưng giá lại lao dốc từ 195-205 USD xuống còn 142,92 USD, giảm 29,2%.

Rủi ro hệ thống khiến dòng vốn ETF cũng không thể cứu vãn. Ngày 21/11, Bitcoin từ 126.000 USD lao dốc về 80.000 USD, kích hoạt thanh lý on-chain 90 tỷ USD, Solana là altcoin rủi ro cao chịu ảnh hưởng nặng nề nhất. Dòng mua ETF mỗi ngày 20-30 triệu USD trở nên quá nhỏ bé trước làn sóng bán tháo. Vấn đề sâu xa hơn nằm ở cơ chế arbitrage ETF: tạo lập thị trường khi phòng ngừa rủi ro sẽ bán SOL trên thị trường giao ngay, càng khiến giá giảm mạnh hơn khi giá đi xuống.

Nhưng Solana có lợi thế riêng: lợi suất staking. Tất cả ETF Solana ngay từ ngày đầu đã cung cấp lợi suất năm hóa 6-8%, sau khi trừ 0,2% phí quản lý thì BSOL vẫn mang lại lợi suất ròng khoảng 7% — đây là “ETF biết tạo ra lợi nhuận”, nên dù giá lao dốc vẫn hút được dòng vốn tổ chức.

Litecoin và Dogecoin: Bị thị trường ruồng bỏ

Litecoin từng được gọi là “bạc số”, giờ bị thị trường ruồng bỏ. LTCC tổng tài sản chỉ đạt 7,42 triệu USD, chưa tới 3% ngày đầu của XRP, khối lượng giao dịch 24h chỉ 267.000 USD. Thiếu câu chuyện (câu chuyện “Bitcoin nhanh hơn” đã lỗi thời), bất lợi về phí (0,95% cao gấp 2-3 lần ETF BTC), bẫy thanh khoản (AUM thấp khiến spread nới rộng, tổ chức tránh xa) là nguyên nhân chính khiến LTC kém hấp dẫn.

Dogecoin còn thê thảm hơn. Ba ETF có tổng tài sản chỉ 6,48 triệu USD, dòng vốn ròng 2,2 triệu USD. GDOG của Grayscale ngày đầu chỉ giao dịch 1,4 triệu USD. Meme coin xung đột hoàn toàn với nhu cầu tổ chức: lạm phát hàng năm 3,3% pha loãng vĩnh viễn, không giới hạn nguồn cung/không hợp đồng thông minh/không DeFi, tổ chức không thể mua chỉ vì “Elon thích”, cộng thêm cá mập xả hàng từ tháng 9-11 càng làm thị trường bi quan hơn.

Phần 2: Sinh ra giữa cơn bão

ETF Bitcoin và Ethereum chịu tháng 11 ảm đạm

Để hiểu hiệu suất của ETF altcoin, chúng ta phải đặt chúng trong bối cảnh thị trường rộng lớn hơn. Tháng 11/2025 là tháng tồi tệ nhất của ETF Bitcoin và Ethereum kể từ khi niêm yết tháng 1/2024. 11 ETF giao ngay Bitcoin bị rút ròng 3,5-3,79 tỷ USD trong tháng 11, nhưng điều đáng sợ là sự liên tục của dòng vốn rút: trong 20 phiên giao dịch tháng 11, có tới 16 phiên bị rút vốn, chiếm 80%.

Ngày 21/11, đúng ngày Bitcoin lao dốc về 80.000 USD, dòng vốn rút ròng trong ngày lên tới 903 triệu USD, lập kỷ lục lớn thứ hai trong lịch sử ETF Bitcoin. IBIT của BlackRock — ETF Bitcoin lớn nhất, được tổ chức ưa chuộng nhất — cũng không tránh khỏi. Sản phẩm từng được coi là “cỗ máy vĩnh cửu” này đã bị rút ròng 2,2 tỷ USD trong tháng 11, tồi tệ nhất kể từ khi niêm yết. ETF Ethereum cũng không khá hơn, 9 ETF giao ngay Ethereum bị rút ròng khoảng 500 triệu USD trong tháng 11.

Cộng lại, ETF Bitcoin và Ethereum đã bị rút hơn 4 tỷ USD trong tháng 11. Con số này phản ánh sự sụp đổ trong niềm tin của nhà đầu tư tổ chức với thị trường tiền mã hóa. Khi Bitcoin rơi từ 126.000 USD xuống 80.000 USD, các quỹ phòng hộ, văn phòng gia đình và các tổ chức khác đồng loạt cắt lỗ, và cơ chế rút vốn tiện lợi của ETF càng làm quá trình này diễn ra nhanh hơn.

Hai thế giới song song

Ngay trên đống đổ nát này, ETF altcoin lại hút về 1,3 tỷ USD dòng tiền. Sự đối lập này tưởng như mâu thuẫn, nhưng thực ra phản ánh sự tồn tại của hai thế giới song song.

Một: Tổ chức tài chính truyền thống rút lui. 4 tỷ USD rút khỏi ETF Bitcoin và Ethereum chủ yếu đến từ các tổ chức tài chính truyền thống. Họ đã đổ tiền lớn khi ETF BTC lên sàn đầu 2024, lúc Bitcoin quanh 40-50.000 USD. Đến tháng 11, khi BTC lên đỉnh 126.000 USD, nhiều tổ chức đã có lợi nhuận 200-250% trên giấy tờ. Đợt lao dốc kích hoạt quy trình quản trị rủi ro — khi lỗ vượt 20-30% thì buộc phải giảm vị thế. Các tổ chức này khi siết rủi ro sẽ rút hẳn khỏi crypto, chứ không chuyển sang các tài sản crypto khác.

Hai: Tổ chức gốc crypto tiến vào. 1,3 tỷ USD chảy vào ETF altcoin có thể đến từ nhóm nhà đầu tư hoàn toàn khác biệt. Quỹ phòng hộ gốc crypto, quỹ đầu tư mạo hiểm, và những cá nhân giàu có tin vào crypto — những người này chịu được biến động cao hơn nhiều. Với họ, cú sập tháng 11 không phải tín hiệu rút lui mà là cơ hội phân bổ sản phẩm mới. Đặc biệt, ETF altcoin mới chỉ lên sàn 2-3 tuần, nhiều tổ chức đã lên kế hoạch mua trước nhiều tháng, và khi đã triển khai sẽ không hủy chỉ vì biến động ngắn hạn.

Sự phân tầng này giải thích cho hiện tượng quan trọng: tại sao đúng ngày 21/11 Bitcoin lao dốc, ETF Bitcoin bị rút 903 triệu USD nhưng ETF Solana vẫn hút được khoảng 12 triệu USD? Vì nhà đầu tư hai ETF này là hai nhóm khác nhau, khẩu vị rủi ro, mục tiêu đầu tư và cách ra quyết định hoàn toàn khác biệt.

Giới hạn của hiệu ứng sản phẩm mới

Đây không phải là “vốn luân chuyển từ Bitcoin sang altcoin”, mà là “hiệu ứng sản phẩm mới” — nhà đầu tư ban đầu phân bổ cho ETF mới, nhu cầu tạo lập thị trường, dòng tiền nhỏ lẻ nhờ hiệu ứng truyền thông, tất cả là hiện tượng tự nhiên của sản phẩm mới niêm yết.

Hiệu ứng sản phẩm mới có giới hạn thời gian. ETF Solana ngày 26/11 lần đầu ghi nhận dòng vốn rút, chấm dứt chuỗi 21 ngày hút vốn liên tiếp. Đây là bước ngoặt quan trọng — đánh dấu sự kết thúc của “tuần trăng mật sản phẩm mới” và bắt đầu giai đoạn “kiểm chứng thị trường thực sự”. Khi lệnh phân bổ ban đầu hoàn thành, tạo lập thị trường đã mua đủ, truyền thông hạ nhiệt, ETF phải dựa vào nền tảng cơ bản để hút vốn.

Đó cũng là lý do Litecoin và Dogecoin quá tệ. Dù cũng gắn mác “sản phẩm mới”, ngay cả trong tuần trăng mật cũng chỉ hút chưa tới 8 triệu USD. Điều này chứng minh hiệu ứng sản phẩm mới có giới hạn — tài sản thiếu câu chuyện mạnh và ứng dụng thực tế, dù gói thành ETF cũng không hút nổi vốn.

Tóm tắt: Cơ hội và thách thức của thời đại

Việc ETF altcoin niêm yết vào tháng 11/2025 đánh dấu thị trường crypto bước sang giai đoạn mới. Đây không chỉ là sự xuất hiện của vài sản phẩm mới, mà là sự thay đổi căn bản về cấu trúc thị trường và thành phần tham gia. Nhà đầu tư tổ chức giờ đã có công cụ hợp pháp, tiện lợi để phân bổ vào altcoin, cây cầu giữa tài chính truyền thống và crypto đang được xây dựng nhanh chóng.

Trong thời đại ETF, “độ nổi tiếng” và “vị thế lịch sử” không còn đủ để hút vốn. Chỉ những tài sản có câu chuyện ứng dụng mạnh mẽ, vị thế pháp lý rõ ràng và hệ sinh thái sôi động mới thực sự hưởng lợi từ quá trình ETF hóa.

Đến giữa năm 2026, thị trường Mỹ có thể sẽ có 200-250 ETF crypto đang giao dịch. Tuy nhiên, không phải ETF nào cũng thành công. Như Litecoin và Dogecoin đã cho thấy: tài sản không có câu chuyện mạnh và giá trị ứng dụng thực tế thì dù lên ETF cũng không cứu được.

Thị trường ETF sẽ trải qua quá trình đào thải mạnh mẽ. Top 5-10 sản phẩm sẽ chiếm đa số thị phần, hưởng lợi từ kinh tế quy mô và hiệu ứng mạng lưới. Tầng giữa sẽ có 20-30 sản phẩm tạm ổn, cầm cự được. Nhưng số lượng lớn ETF ở phía cuối sẽ bị thanh lý sau 1-2 năm hoạt động ảm đạm. Quá trình này có thể đau đớn nhưng là tất yếu — chỉ qua cạnh tranh thị trường mới nhận diện được tài sản thực sự có giá trị.