Ngân hàng Trung ương Nhật Bản tăng lãi suất nhưng không thể cứu được đồng yên, tại sao tỷ giá USD/JPY lại đi ngược xu hướng tăng?

Thị trường đang xuất hiện một hiện tượng mâu thuẫn thú vị: Ngân hàng Trung ương Nhật Bản đang thắt chặt chính sách, nhưng đồng yên lại giảm giá.

Ngày 19 tháng 12, Ngân hàng Trung ương Nhật Bản đã đúng hẹn công bố tăng lãi suất 25 điểm cơ bản, nâng lãi suất chuẩn lên 0.75%, mức cao nhất kể từ năm 1995. Theo lý thuyết, việc tăng lãi suất sẽ làm tăng sức hấp dẫn của đồng yên, nhưng kết quả lại hoàn toàn ngược lại — tỷ giá USD/JPY không những không giảm mà còn tăng cao hơn.

Chuyện gì đã thực sự xảy ra đằng sau đó? Câu trả lời có thể nằm ở kỳ vọng của thị trường về chính sách sau này của ngân hàng trung ương.

Thống đốc Ueda Kazuo trong buổi họp báo tỏ ra khá mơ hồ. Ông không đưa ra hướng dẫn rõ ràng về lịch trình tăng lãi suất tiếp theo, chỉ đề cập rằng rất khó xác định trước mức lãi suất trung tính (hiện tại là 1.0%~2.5%), và dự kiến sẽ điều chỉnh khi cần thiết. Cách diễn đạt này trong mắt thị trường không đủ cứng rắn, ngược lại còn có thể bị hiểu là “tạm thời chưa vội tăng lãi suất nữa”.

Các chiến lược gia của Ngân hàng ANZ, Felix Ryan, cho rằng lý do thị trường không mua mạnh đồng yên là do thiếu hướng dẫn rõ ràng về tốc độ tăng lãi suất trong tương lai của ngân hàng trung ương. Ông dự đoán tỷ giá USD/JPY vào cuối năm 2026 vẫn sẽ duy trì ở mức 153, do chênh lệch lãi suất vẫn không có lợi cho đồng yên. Ông nói rằng, mặc dù dự đoán Ngân hàng Nhật Bản sẽ tiếp tục tăng lãi suất vào năm 2026, nhưng điều này không đủ để đảo ngược tình thế bị đè nén của đồng yên.

Quan điểm của Tập đoàn Quỹ đầu tư Dimensional cũng tương tự. Chiến lược gia Masahiko Loo nhận định rằng thị trường có thể đã hiểu lần tăng lãi suất này như một tín hiệu ôn hòa, dẫn đến biến động ngắn hạn của đồng yên. Công ty duy trì mục tiêu dài hạn USD/JPY trong khoảng 135-140, cho rằng chính sách nới lỏng của Fed và việc các nhà đầu tư Nhật Bản tăng tỷ lệ phòng ngừa rủi ro ngoại hối sẽ tiếp tục hỗ trợ đồng đô la.

Xét theo kỳ vọng của thị trường, hợp đồng hoán đổi chỉ số qua đêm (OIS) cho thấy nhà đầu tư cho rằng Ngân hàng Trung ương Nhật Bản phải đến quý 3 năm 2026 mới nâng lãi suất lên 1.00%. Thời gian này quá xa vời, không đủ để thu hút dòng vốn vào đồng yên trong ngắn hạn.

Ngân hàng Nomura chỉ ra điểm mấu chốt của vấn đề: để thị trường hiểu quyết định tăng lãi suất là một tín hiệu thực sự ôn hòa, ngân hàng trung ương cần phát đi tín hiệu mạnh mẽ hơn về các lần tăng lãi suất tiếp theo — ví dụ như ám chỉ rằng lần tăng lãi suất tiếp theo có thể sớm hơn tháng 4 năm 2026. Nếu không, chỉ dựa vào các phát biểu hiện tại và thái độ không cập nhật nhiều dự báo về lãi suất trung tính, Thống đốc rất khó thuyết phục thị trường rằng lãi suất cuối cùng của đồng yên sẽ cao hơn.

Hiện tượng “mâu thuẫn trong việc tăng lãi suất” này phản ánh một thực tế: Trong bối cảnh các ngân hàng trung ương toàn cầu phân hóa chính sách, việc tăng lãi suất đơn thuần không đủ để hỗ trợ một đồng tiền. Thị trường cần có lộ trình chính sách rõ ràng, hướng dẫn bằng ngôn từ mạnh mẽ, và lợi thế tương đối so với các nền kinh tế khác. Hiện tại, Ngân hàng Trung ương Nhật Bản vẫn còn nhiều việc phải làm trong các lĩnh vực này.