Muốn kiếm tiền khi thị trường chứng khoán giảm mạnh? Giao dịch quyền chọn sẽ làm cho khoản đầu tư của bạn khác biệt từ nay

股票投资看起来很 đơn giản——低买高卖就能赚钱。但如果 thị trường giảm, biến động tăng cao, bạn còn có cách nào để kiếm lợi nhuận không? Câu trả lời là có, đó chính là sức hút của quyền chọn.

Quyền chọn là gì? Tại sao các nhà giao dịch đều sử dụng?

Quyền chọn (tiếng Anh là Options), về bản chất là một dạng quyền lựa chọn. Nó trao cho người sở hữu quyền trong tương lai tại một thời điểm nhất định, với mức giá đã thỏa thuận trước, để mua hoặc bán một tài sản — chú ý, là “quyền” chứ không phải “nghĩa vụ”. Tài sản này có thể là cổ phiếu, chỉ số, tiền tệ hoặc hàng hóa.

So với việc chỉ mua hoặc bán ngắn hạn, quyền chọn được gọi là sản phẩm phái sinh linh hoạt nhất vì nó có thể tìm kiếm cơ hội trong bất kỳ môi trường thị trường nào. Dù thị trường tăng, giảm hay dao động, đều có các chiến lược quyền chọn phù hợp. Đó là lý do tại sao quyền chọn vừa có thể dùng để đầu cơ kiếm lời, vừa để phòng ngừa rủi ro.

Tại sao phải dùng quyền chọn chứ không mua cổ phiếu trực tiếp?

Quyền chọn có ba lợi thế cốt lõi:

Thứ nhất, hiệu quả vốn cực cao. Bạn không cần phải trả toàn bộ giá cổ phiếu, chỉ cần trả phí quyền chọn (còn gọi là phí quyền lợi), thấp hơn nhiều so với giá cổ phiếu, để kiểm soát lượng tài sản lớn. Đó chính là sức mạnh đòn bẩy — dùng một khoản ký quỹ nhỏ để thao túng lượng lớn vốn.

Thứ hai, thích ứng với nhiều loại thị trường. Dự đoán giá cổ phiếu tăng? Mua quyền chọn mua (Call). Dự đoán giá giảm? Mua quyền chọn bán (Put). Thậm chí khi giá dao động không rõ xu hướng, vẫn có các chiến lược kết hợp quyền chọn phù hợp. Độ linh hoạt vượt xa đầu tư cổ phiếu truyền thống.

Thứ ba, rủi ro kiểm soát rõ ràng. Khi mua quyền chọn, tổn thất tối đa của bạn chính là phí quyền chọn đã trả — cố định và có hạn. Điều này giúp quản lý rủi ro dễ dự đoán hơn.

6 yếu tố cần hiểu trong hợp đồng quyền chọn

Để bắt đầu giao dịch quyền chọn, bạn phải hiểu cấu trúc cơ bản của hợp đồng:

Tài sản cơ sở — đối tượng giao dịch, ví dụ như một cổ phiếu.

Loại giao dịch — quyền chọn mua (Call) thể hiện quyền mua, quyền chọn bán (Put) thể hiện quyền bán.

Giá thực hiện (Giá thi hành) — mức giá mua hoặc bán tài sản trong tương lai. Chọn mức giá thực hiện hợp lý rất quan trọng. Ví dụ, nếu dự đoán báo cáo tài chính của công ty sẽ tiêu cực, nên chọn quyền chọn hết hạn sau ngày công bố báo cáo.

Ngày hết hạn — thời điểm hợp đồng quyền chọn hết hiệu lực. Sau ngày này, hợp đồng tự động vô hiệu, quyền cũng biến mất.

Phí quyền chọn — số tiền người mua trả cho người bán để có quyền này. Quyền chọn cổ phiếu Mỹ chuẩn hóa là 100 cổ phiếu mỗi hợp đồng.

Hệ số nhân — xác định số lượng thực tế giao dịch. Phí quyền chọn nhân với hệ số nhân bằng số tiền thực tế phải thanh toán.

4 phương thức giao dịch cơ bản

Mua quyền chọn mua (Call): Đặt cược vào giá cổ phiếu tăng

Nói đơn giản, đây là chứng chỉ “mua cổ phiếu với giá cố định trong tương lai”. Cổ phiếu tăng giá càng nhiều, lợi nhuận của bạn càng lớn; cổ giảm không sao, vì bạn có thể bỏ qua quyền thực hiện, thiệt hại chỉ giới hạn ở phí quyền chọn.

Ví dụ: Khi giá Tesla là 175 USD, bạn mua quyền chọn mua với giá thực hiện 180 USD, phí 6.93 USD (tổng 693 USD). Nếu giá tăng lên 200 USD, bạn có thể mua với 180 USD rồi bán lại giá cao, kiếm chênh lệch. Nhưng nếu giá giảm xuống 170 USD, bạn tối đa mất 693 USD, không thiệt hại nhiều hơn.

Đặc điểm rủi ro: Lợi nhuận vô hạn, thua lỗ có hạn.

Mua quyền chọn bán (Put): Đặt cược vào giá cổ phiếu giảm

Đây là quyền “bán cổ phiếu với giá cố định trong tương lai”. Cổ phiếu giảm sâu, bạn kiếm nhiều hơn. Thua lỗ tối đa cũng là phí quyền chọn.

Ví dụ, khi bạn dự đoán giảm một cổ phiếu, có thể mở vị thế bán khống với chi phí thấp hơn mà không cần thực sự bán khống (bán khống liên quan đến vay mượn chứng khoán phức tạp).

Đặc điểm rủi ro: Lợi nhuận có hạn, thua lỗ có hạn.

Bán quyền chọn mua (Sell Call): Đặt cược rằng giá cổ phiếu không tăng hoặc tăng nhẹ

Bạn trở thành người nhận phí quyền chọn. Nếu giá cổ phiếu không vượt quá giá thực hiện, bạn giữ toàn bộ phí. Nhưng đổi lại, bạn phải chịu rủi ro lớn — khi giá tăng mạnh, có thể phải mua cổ phiếu với giá cao để thực hiện hợp đồng. Đây là tình huống “thắng thì ít, thua thì nhiều”.

Đặc điểm rủi ro: Lợi nhuận có hạn (phí quyền chọn), thua lỗ có thể vô hạn.

Bán quyền chọn bán (Sell Put): Đặt cược rằng giá cổ phiếu không giảm hoặc giảm nhẹ

Bạn nhận phí quyền chọn từ người mua, hy vọng giá giữ ổn định. Nhưng nếu giá sụp đổ, bạn buộc phải mua cổ phiếu với giá thực hiện cao hơn nhiều so với giá thị trường. Ví dụ, quyền chọn bán với giá thực hiện 160 USD, phí 361 USD, nếu cổ phiếu giảm mạnh, tổn thất có thể vượt 15.000 USD.

Đặc điểm rủi ro: Lợi nhuận có hạn, thua lỗ có thể vô hạn.

4 hệ thống kiểm soát rủi ro trong giao dịch quyền chọn

Quản lý rủi ro trong quyền chọn tập trung vào bốn chữ: Tránh, Kiểm soát, Phân tán, Dừng.

Tránh vị thế ròng ngắn hạn — Không bán quá nhiều quyền chọn. Khi số hợp đồng bán ra vượt quá mua vào, sẽ tạo ra vị thế ròng ngắn hạn. Lúc này, tổn thất tiềm năng vô hạn. So với mua quyền chọn (tối đa thua phí), rủi ro của bán quyền chọn khác hoàn toàn. Luôn đảm bảo vị thế mua của bạn có thể bao phủ rủi ro bán.

Kiểm soát chặt chẽ số lượng hợp đồng — Không nên dùng toàn bộ vốn để mua quyền chọn trong một tháng. Đặc tính đòn bẩy cao của quyền chọn có thể gây ra biến động lớn dù giá nhỏ. Nếu bạn dùng chiến lược bán nhiều, mua ít, cần tính rủi ro dựa trên tổng giá trị hợp đồng chứ không chỉ dựa vào ký quỹ. Ví dụ, bán quyền chọn bán với giá thực hiện 172 USD cho 100 cổ phiếu, rủi ro thực tế là 17.200 USD chứ không chỉ số tiền ký quỹ.

Phân tán danh mục — Không nên đặt tất cả trứng vào một giỏ quyền chọn của một cổ phiếu. Phân bổ qua các cổ phiếu, chỉ số, hàng hóa giúp giảm thiểu rủi ro thất bại đơn điểm.

Thiết lập mức dừng lỗ — Đặc biệt quan trọng đối với vị thế ròng ngắn hạn, vì thua lỗ có thể vô hạn. Với vị thế mua thuần túy (dài hạn), do tổn thất tối đa đã biết, mức dừng lỗ có thể rộng hơn.

Quyền chọn vs Hợp đồng tương lai vs Hợp đồng chênh lệch, chọn ai?

Ba công cụ phái sinh có điểm mạnh riêng:

Quyền chọn: Tính linh hoạt cao nhất, người mua có thể chọn thực hiện hoặc bỏ qua, người bán phải thực hiện nghĩa vụ. Đòn bẩy trung bình (20~100 lần). Phù hợp cho dự đoán chính xác về tăng hoặc giảm của cổ phiếu, có khung thời gian rõ ràng.

Hợp đồng tương lai: Cả hai bên đều bắt buộc thực hiện, chuẩn hóa cao. Đòn bẩy cao (đến 100 lần+). Phí thấp. Thích hợp cho người có dự đoán chính xác về hướng đi và chấp nhận biến động lớn.

Chênh lệch hợp đồng (CFD): Công cụ tùy chỉnh linh hoạt nhất, có thể chọn đòn bẩy chính xác (tối đa 200 lần). Phù hợp cho giao dịch ngắn hạn, có khả năng chịu rủi ro cao.

Điểm khác biệt chính là: Quyền chọn ít nhạy cảm hơn với biến động nhỏ của giá cơ sở, nên nếu muốn bắt sóng biến động ngắn hạn, nhỏ, hợp đồng chênh lệch hoặc hợp đồng tương lai sẽ hiệu quả hơn. Nhưng nếu bạn cần “bảo hiểm” và cược theo hướng, quyền chọn có tính linh hoạt không thể thay thế.

Lời khuyên cuối cùng

Quyền chọn là “dao đa năng” trong công cụ đầu tư — đa dạng cách dùng, sức mạnh lớn, nhưng cũng cần tôn trọng. Dù bạn mua quyền chọn mua, bán quyền chọn bán hay kết hợp, công cụ chỉ có thể giúp bạn kiếm lời khi dự đoán đúng. Điều này có nghĩa là:

1. Nghiên cứu thị trường kỹ lưỡng vẫn là ưu tiên hàng đầu
2. Hiểu rõ cách định giá và đặc điểm rủi ro của quyền chọn là bài học bắt buộc
3. Kỷ luật quản lý rủi ro còn quan trọng hơn việc chọn loại phái sinh nào

Sức hút của quyền chọn nằm ở tính linh hoạt, nhưng cũng đồng nghĩa với việc chủ động kiểm soát rủi ro. Sau khi nắm vững nguyên lý cơ bản, bắt đầu từ các giao dịch nhỏ để tích lũy kinh nghiệm là cách làm hợp lý.