Từ góc nhìn thị trường về chính sách tiền tệ hawkish và dovish: Quyết định của ngân hàng trung ương ảnh hưởng như thế nào đến xu hướng ngoại hối

Ngân hàng trung ương một câu nói, đôi khi còn mạnh hơn bất kỳ dữ liệu nào. Khi Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang đề cập đến việc tăng lãi suất, đồng USD lập tức tăng giá; khi Ngân hàng Trung ương Châu Âu gợi ý giảm lãi suất, đồng euro ngay lập tức giảm mạnh. Logic đằng sau đó chính là hiểu chính sách tiền tệ diều hâu và chính sách tiền tệ ôn hòa – hai lập trường hoàn toàn trái ngược của ngân hàng trung ương ảnh hưởng như thế nào đến toàn bộ thị trường ngoại hối.

Hai cực trong quyết định của ngân hàng trung ương: Diều hâu hay Ôn hòa?

Trước khi khám phá tác động của chính sách tiền tệ đến thị trường ngoại hối, cần hiểu tại sao các quan chức ngân hàng trung ương lại được phân thành “diều hâu” và “ôn hòa”.

Ngân hàng trung ương thường đối mặt với ba mục tiêu chính: ổn định kinh tế, kiểm soát lạm phát, tối đa hóa việc làm. Nhưng ba mục tiêu này thường mâu thuẫn – kiểm soát lạm phát cần tăng lãi suất, điều này lại làm giảm tăng trưởng việc làm. Chính sự mâu thuẫn nội tại này đã hình thành hai lực lượng chính sách khác nhau trong nội bộ ngân hàng trung ương.

Chính sách diều hâu ưu tiên kiểm soát lạm phát. Khi các quan chức ngân hàng trung ương dùng từ ngữ kiên quyết cảnh báo về mối đe dọa lạm phát, thị trường sẽ xếp họ vào nhóm diều hâu. Năm 2022, tỷ lệ lạm phát của Mỹ đạt mức cao nhất trong 40 năm, Fed đã thể hiện thái độ kiên quyết, liên tục tăng lãi suất mạnh để hạ nhiệt giá cả.

Chính sách ôn hòa thì ưu tiên nới lỏng. Các quan chức này chú trọng hơn đến tăng trưởng kinh tế và tỷ lệ thất nghiệp thấp, sẵn sàng chấp nhận mức lạm phát vừa phải. Trong năm 2020, khi dịch bệnh bùng phát, hầu hết các ngân hàng trung ương toàn cầu đều chuyển sang lập trường ôn hòa, giảm lãi suất và bơm thanh khoản để tránh suy thoái kinh tế.

Điều đáng chú ý là, lập trường chính sách của các quan chức ngân hàng trung ương không cố định mãi mãi. Tùy theo tình hình kinh tế, các nhà hoạch định chính sách sẽ linh hoạt chuyển đổi giữa diều hâu và ôn hòa.

Cơ chế hoạt động của chính sách tiền tệ: Lãi suất và cung tiền

Công cụ cốt lõi của chính sách tiền tệ là gì? Đáp án là lãi suất.

Ngân hàng trung ương điều chỉnh lãi suất chuẩn, gián tiếp kiểm soát lượng cung tiền của toàn bộ nền kinh tế. Khi ngân hàng trung ương tăng lãi suất (hành động diều hâu), tiết kiệm trở nên hấp dẫn hơn, chi phí vay mượn tăng lên, mong muốn tiêu dùng và đầu tư giảm xuống; khi giảm lãi suất (hành động ôn hòa), lợi nhuận từ tiết kiệm giảm, vay mượn trở nên rẻ hơn, các doanh nghiệp và cá nhân sẵn sàng vay tiền để tiêu dùng và đầu tư.

Ngân hàng trung ương dựa trên nhiều chỉ số kinh tế để xây dựng chính sách:

• Tăng trưởng GDP
• Tỷ lệ lạm phát
• Tỷ lệ thất nghiệp
• Cân đối thương mại
• Môi trường thương mại quốc tế

Khi nền kinh tế quá nóng, ngân hàng trung ương thực hiện chính sách thắt chặt để kiềm chế nhu cầu; khi nền kinh tế suy thoái, ngân hàng trung ương thực hiện chính sách mở rộng để kích thích nhu cầu.

Chính sách tiền tệ ảnh hưởng trực tiếp đến thị trường ngoại hối như thế nào

Hiểu rõ sự khác biệt giữa diều hâu và ôn hòa, câu hỏi then chốt là: Tại sao các tuyên bố chính sách này lại khiến thị trường ngoại hối biến động mạnh?

Câu trả lời nằm ở cung cầu. Tiền tệ về bản chất cũng là hàng hóa, giá của nó do thị trường quyết định dựa trên cung cầu. Chính sách tiền tệ của ngân hàng trung ương quyết định phía cung, còn kỳ vọng chính sách ảnh hưởng đến phía cầu.

Khi một quốc gia thực hiện chính sách mở rộng tiền tệ (tín hiệu ôn hòa):

• Cung tiền của thị trường tăng lên
• Nền kinh tế quốc gia chậm lại hoặc đối mặt rủi ro
• Nhà đầu tư nước ngoài giảm sức hấp dẫn đối với tài sản của quốc gia đó
• Nhu cầu ngoại tệ giảm
• Kết quả: đồng tiền quốc gia mất giá

Ngược lại, khi ngân hàng trung ương thực hiện chính sách thắt chặt tiền tệ (tín hiệu diều hâu):

• Cung tiền thị trường thu hẹp
• Triển vọng kinh tế quốc gia tích cực hoặc cần tránh quá nóng
• Nhà đầu tư nước ngoài quan tâm nhiều hơn đến các tài sản có lợi suất cao của quốc gia đó
• Nhu cầu mua đồng tiền quốc gia để đầu tư tăng
• Kết quả: đồng tiền quốc gia tăng giá

Bài học từ sự tăng giá của USD năm 2022

Tại sao năm 2022, chỉ số USD đạt mức cao nhất trong hơn 20 năm? Chỉ cần nhìn lại quá trình này là có thể hiểu rõ sức mạnh của chính sách diều hâu.

Trong giai đoạn dịch bệnh (2020), Fed đã thực hiện chính sách ôn hòa – giảm lãi suất về 0, bắt đầu mua trái phiếu để bơm thanh khoản, khiến USD yếu đi.

Nhưng khi nền kinh tế Mỹ phục hồi nhanh chóng và lạm phát vượt kiểm soát, Fed đã chuyển sang lập trường diều hâu quyết liệt vào năm 2022. Chủ tịch Fed, ông Powell, nhiều lần phát biểu cứng rắn, cam kết tiếp tục tăng lãi suất cho đến khi lạm phát trở về mục tiêu. Trong kỳ vọng diều hâu này, nhà đầu tư nước ngoài tranh nhau mua các tài sản USD có lợi suất cao, khiến chỉ số USD lập đỉnh nhiều thập kỷ.

Bảng tóm tắt nhanh sự khác biệt giữa diều hâu và ôn hòa

Các nhà giao dịch nên phản ứng thế nào

Mỗi phát biểu công khai của quan chức ngân hàng trung ương đều là tín hiệu quan trọng. Nhà giao dịch ngoại hối cần theo dõi sát sao các tuyên bố của các nhà hoạch định chính sách về triển vọng kinh tế và ý định chính sách, đặc biệt là các phát ngôn liên quan đến biến động lãi suất.

Khi ngân hàng trung ương phát đi tín hiệu diều hâu, đồng tiền của quốc gia đó thường chịu áp lực tăng giá; ngược lại, nếu tín hiệu ôn hòa, đồng tiền sẽ chịu áp lực giảm. Nhưng điều then chốt là kỳ vọng của thị trường có phù hợp với kết quả thực tế hay không. Nếu tuyên bố chính sách vượt quá kỳ vọng, thị trường ngoại hối sẽ biến động mạnh, mang lại rủi ro cũng như cơ hội.

Những nhà giao dịch thành thạo không chỉ cần hiểu rõ định nghĩa của chính sách diều hâu và ôn hòa, mà còn phải biết cách diễn giải ý đồ thực sự đằng sau các phát ngôn của ngân hàng trung ương, dự đoán sớm các xu hướng chính sách để tìm thời điểm vào hoặc thoát lệnh tốt nhất trong những biến động.