Tỷ lệ giá cổ phiếu trên giá trị sổ sách hợp lý là bao nhiêu? Từ giá trị sổ sách trên mỗi cổ phiếu đến thực chiến chọn cổ phiếu

Tại sao cần chú trọng vào giá trị sổ sách trên mỗi cổ phiếu? Hiểu biết về giá trị tài sản là điều kiện cần thiết cho nhà đầu tư

Nhiều nhà đầu tư chứng khoán khi chọn cổ phiếu thường bị rối rắm bởi các chỉ số tài chính phức tạp, trong đó “Giá trị sổ sách trên mỗi cổ phiếu” (Net Asset Value per Share, NAVPS) là một chỉ số tham khảo quan trọng nhưng thường bị bỏ qua. Nói một cách đơn giản, giá trị sổ sách trên mỗi cổ phiếu thể hiện giá trị tài sản thực của công ty tương ứng với mỗi cổ phiếu.

Hãy tưởng tượng bạn và bạn bè hợp tác mở một quán cà phê, tổng vốn đầu tư 500 triệu mua thiết bị, thuê mặt bằng, còn nợ ngân hàng 200 triệu. Vậy tài sản ròng thực tế của các bạn là 300 triệu. Nếu quán này chia thành 10 vạn cổ phiếu, thì giá trị tài sản trên mỗi cổ phiếu là 30 đồng. Đây chính là khái niệm cốt lõi của giá trị sổ sách trên mỗi cổ phiếu — nó phản ánh giá trị tài sản có thể thu về của cổ đông sau khi công ty thanh lý.

Cách tính giá trị sổ sách trên mỗi cổ phiếu? Nắm vững ba phương pháp tính

Công thức tính trực tiếp nhất là:

Giá trị sổ sách trên mỗi cổ phiếu = Vốn chủ sở hữu / Tổng số cổ phiếu đang lưu hành = (Tổng tài sản - Tổng nợ phải trả) / Tổng số cổ phiếu lưu hành

Hoặc từ góc độ kế toán:

Giá trị sổ sách trên mỗi cổ phiếu = (Vốn cổ phần + Quỹ đầu tư phát triển + Lợi nhuận chưa phân phối + Lợi nhuận chưa phân phối khác) / Tổng số cổ phiếu lưu hành

Lấy ví dụ thực tế, ví dụ công ty Uni-President: tổng tài sản 2.5 tỷ TWD, tổng nợ 1 tỷ TWD, tổng cổ phiếu 1 tỷ cổ phiếu, thì giá trị sổ sách trên mỗi cổ phiếu = (2.5 - 1) / 1 = 1.5 đồng.

Nếu lấy dữ liệu báo cáo tài chính khác: vốn cổ phần 700 triệu, quỹ đầu tư 400 triệu, quỹ lợi nhuận 300 triệu, lợi nhuận chưa phân phối 100 triệu, tổng cổ phiếu 1 tỷ cổ phiếu, thì kết quả tính cũng là (700 + 400 + 300 + 100) / 1 tỷ = 1.5 đồng.

Điểm mấu chốt là: Giá trị sổ sách trên mỗi cổ phiếu càng cao, về lý thuyết thể hiện công ty sở hữu tài sản thực sự càng lớn, khả năng chống chịu rủi ro càng mạnh. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là giá cổ phiếu nhất định sẽ cao.

Tỷ lệ giá trị thị trường trên giá trị sổ sách (P/B) hợp lý là bao nhiêu? Tiêu chuẩn vàng trong chọn cổ phiếu

Chúng ta cần giới thiệu một chỉ số đầu tư thực dụng — Tỷ lệ P/B (Price-to-Book Ratio):

Tỷ lệ P/B = Giá thị trường của cổ phiếu / Giá trị sổ sách trên mỗi cổ phiếu

Cách đánh giá tỷ lệ P/B:

• P/B < 1: Giá cổ phiếu thấp hơn giá trị sổ sách, có thể bị thị trường đánh giá thấp, nhưng cần cảnh giác với các vấn đề tiềm ẩn trong hoạt động kinh doanh
• P/B trong khoảng 1-2: Ở mức định giá hợp lý, có biên an toàn tốt
• P/B trong khoảng 2-3: Trạng thái trung bình, thể hiện kỳ vọng tăng trưởng của thị trường đối với công ty
• P/B > 3: Đang ở mức cao, cần cảnh giác với bong bóng định giá

Tuy nhiên, cần làm rõ một điểm sai lầm: P/B thấp không có nghĩa là nhất định mua được.

Hãy tưởng tượng một nhà máy do quản lý kém, cổ phiếu rớt xuống dưới giá trị sổ sách, P/B chỉ còn 0.8. Nhưng nếu công ty đó đang thua lỗ, nợ nần ngày càng tăng, thì tỷ lệ thấp này thực ra phản ánh rằng “thị trường đã nhận diện vấn đề”. Ngược lại, một công ty công nghệ ổn định, tăng trưởng liên tục, P/B có thể cao tới 4-5 lần, nhưng nhà đầu tư sẵn sàng trả giá cao vì kỳ vọng tăng trưởng trong tương lai.

Khi nào giá trị sổ sách cao hay thấp mới là tín hiệu đầu tư?

So sánh trong cùng ngành là cách hiệu quả nhất

Các ngành khác nhau có tiêu chuẩn P/B khác nhau rất lớn. Dưới đây là các mức hợp lý tham khảo:

Ngành công nghiệp nặng truyền thống (thép, vận tải biển, xi măng, bất động sản)

• Các công ty này dựa vào đất đai, nhà xưởng, thiết bị để kiếm lời, tỷ trọng giá trị sổ sách cao
• P/B hợp lý thường trong khoảng 1-2 lần
• Ví dụ, Ford (F) có P/B khoảng 1.19, General Electric (GE) khoảng 0.70, đều nằm trong vùng giá rẻ tương đối

Ngành tài chính (ngân hàng, bảo hiểm)

• Tổng tài sản chủ yếu gồm tiền mặt, chứng khoán có giá trị
• P/B hợp lý thường trong khoảng 1-1.5 lần
• Ví dụ, JPMorgan (JPM) có P/B khoảng 1.94, vẫn trong phạm vi chấp nhận

Ngành công nghệ nhẹ, phần mềm, internet, bán dẫn

• Giá trị thực của các công ty này nằm ở nhân lực, công nghệ, cơ sở người dùng, không phản ánh trên bảng cân đối
• P/B hợp lý có thể trong khoảng 3-8 lần hoặc cao hơn
• Ví dụ, Nvidia (NVDA), Netflix (NFLX), Microsoft (MSFT), dù P/B cao, vẫn có giá trị đầu tư vì kỳ vọng tăng trưởng lớn

So sánh theo chu kỳ thời gian để tìm điểm chuyển

Cách thực dụng hơn là so sánh P/B của cùng một cổ phiếu qua các thời kỳ. Ví dụ, cổ phiếu này trong năm qua duy trì P/B trong khoảng 1.8-2.2, đột nhiên giảm xuống 1.2, có thể là điểm mua. Nhưng nếu P/B liên tục giảm từ 2.5 xuống 1.8 rồi 1.2, thì cần cảnh giác — điều này thường phản ánh thị trường đang liên tục điều chỉnh kỳ vọng về công ty đó.

Gợi ý cổ phiếu tốt ở thị trường Việt Nam và Mỹ: P/B hợp lý cho cổ phiếu chất lượng

Gợi ý cổ phiếu Việt Nam

1. Tập đoàn Dưỡng Trí (TSMC, 2330)

• P/B: Khoảng 4.29
• Đánh giá: Mặc dù P/B cao, nhưng TSMC là nhà gia công chip hàng đầu thế giới, lợi nhuận hàng năm tăng trưởng ổn định, liên tục làm giàu giá trị ròng cho cổ đông, P/B cao phản ánh sự công nhận của thị trường về lợi thế cạnh tranh của họ

2. Công ty Nhựa TPC (6505)

• P/B: Khoảng 2.45
• Đánh giá: Là nhà sản xuất nhựa lớn nhất Việt Nam, kiểm soát nguồn nguyên liệu đầu vào, lợi nhuận ổn định, P/B trung bình, có biên an toàn tốt

3. Tập đoàn Viễn thông Tập đoàn Tài chính (3045)

• P/B: Khoảng 3.29
• Đánh giá: Là nhà cung cấp dịch vụ viễn thông hàng đầu, dòng tiền ổn định, khả năng chia cổ tức cao, P/B phản ánh kỳ vọng của thị trường về thu nhập ổn định

Gợi ý cổ phiếu Mỹ

1. Ford (F)

• P/B: Khoảng 1.19
• Đánh giá: Công ty ô tô truyền thống, đặc trưng tài sản nặng, P/B dưới 1.5, nếu chuyển sang xe điện thành công, có thể được định giá lại cao hơn

2. JPMorgan (JPM)

• P/B: Khoảng 1.94
• Đánh giá: Tập đoàn tài chính lớn nhất thế giới, tài sản khổng lồ, P/B trong phạm vi hợp lý, có tính phòng thủ cao

3. General Electric (GE)

• P/B: Khoảng 0.70
• Đánh giá: Tập đoàn công nghiệp đa dạng, đang trong quá trình chuyển đổi, P/B thấp có thể là cơ hội bị định giá thấp, nhưng cần theo dõi tiến trình chuyển đổi

Giá trị sổ sách trên mỗi cổ phiếu vs Lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu: hai chỉ số chiến lược đầu tư khác nhau

Nhiều nhà đầu tư dễ nhầm lẫn giữa hai khái niệm này. Đơn giản phân biệt:

• Giá trị sổ sách trên mỗi cổ phiếu (BVPS): phản ánh giá trị tài sản tồn kho, như là gia sản của công ty
• Lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu (EPS): phản ánh khả năng sinh lời luân chuyển, như là doanh thu hàng năm của công ty

Một công ty có giá trị sổ sách cao, thể hiện tài sản lớn, nhưng nếu lợi nhuận thấp, EPS thấp, thì đó là một khoản đầu tư dựa trên tài sản không hiệu quả. Ngược lại, một công ty công nghệ mới, giá trị sổ sách không cao, nhưng lợi nhuận vượt trội, EPS cao, có tiềm năng tăng trưởng lớn.

Chiến lược của nhà đầu tư giá trị: dựa vào giá trị sổ sách

• Tìm cổ phiếu có giá thấp hơn giá trị sổ sách
• Chú ý đến các công ty có tăng trưởng giá trị sổ sách ổn định
• Phù hợp với nhà đầu tư phòng thủ, rủi ro thấp

Chiến lược của nhà đầu tư tăng trưởng: dựa vào EPS

• Theo dõi tốc độ tăng trưởng EPS
• Tính toán P/E để đánh giá định giá
• Phù hợp với nhà đầu tư tích cực, mong muốn lợi nhuận cao hơn

Làm thế nào để tra cứu giá trị sổ sách trên mỗi cổ phiếu một cách hiệu quả?

Cách 1: Tra cứu trực tiếp trên nền tảng giao dịch

• Các nền tảng như Gate.io, sàn giao dịch sẽ hiển thị trực tiếp
• Các trang web chuyên nghiệp như 玩股網, HiStock, 財報狗, nStock cũng có dữ liệu

Cách 2: Tự tính dựa trên báo cáo tài chính Lấy ví dụ công ty Uni-President, tra cứu báo cáo tài chính năm 2021, lấy các dữ liệu:

• Tổng tài sản: 414,655,454 nghìn đồng
• Tổng nợ phải trả: 254,606,345 nghìn đồng
• Số cổ phiếu lưu hành: 56,820,154 nghìn cổ phiếu

Tính ra: Giá trị sổ sách trên mỗi cổ phiếu ≈ (414,655,454 - 254,606,345) / 56,820,154 ≈ 2.8 đồng

Nắm vững phương pháp này, bạn có thể kiểm tra giá trị sổ sách của bất kỳ công ty niêm yết nào bất cứ lúc nào, không cần phụ thuộc hoàn toàn vào dữ liệu của người khác.

Kết luận: P/B hợp lý phụ thuộc vào chiến lược đầu tư của bạn

Tỷ lệ P/B không có con số “hợp lý” tuyệt đối mà phụ thuộc vào:

1. Thuộc tính ngành nghề: ngành nặng tài sản nên xem thấp, ngành nhẹ tài sản có thể chấp nhận P/B cao
2. Chất lượng công ty: công ty tốt, có giá trị vượt trội là hợp lý, công ty yếu kém, bị định giá thấp là có lý do
3. Rủi ro cá nhân: nhà đầu tư có khả năng chịu rủi ro cao có thể chấp nhận P/B cao của cổ phiếu tăng trưởng, nhà đầu tư bảo thủ nên giữ P/B trong khoảng 1-2 để an toàn
4. Chu kỳ thị trường: trong thị trường gấu, P/B chung giảm; trong thị trường bò, P/B chung tăng

Vì vậy, thay vì ghi nhớ cứng nhắc “P/B bao nhiêu là hợp lý”, hãy học ba kỹ năng thực chiến:

• So sánh ngang ngành: các công ty cùng ngành đối chiếu
• Phân tích theo chu kỳ thời gian: theo dõi xu hướng P/B của chính cổ phiếu đó qua các thời kỳ
• Đánh giá tổng hợp: kết hợp các chỉ số như EPS, ROE, tốc độ tăng trưởng để ra quyết định

Hãy nhớ rằng, cơ hội đầu tư thực sự nằm ở việc phát hiện các công ty tốt bị thị trường định giá thấp một cách hệ thống chứ không phải chỉ dựa vào P/B thấp.